MALDİVLER

Resmî adı: Maldivler Cumhuriyeti

Başkenti: Male

Diğer Önemli Şehirleri: 19 atol ve 1 idari bölge; Alifu, Baa, Dhaalu, Faafu, Gaafu Alifu, Gaafu Dhaalu, Gnaviyani, Haa Alifu, Haa Dhaalu, Kaafu, Laamu, Lhaviyani, Maale, Meemu, Noonu, Raa, Seenu, Shaviyani, Thaa, Vaavu.

Yüzölçümü: 300 km²

Nüfusu: 396,334 (Temmuz 2009 )
Km2 Başına Düşen İnsan Sayısı:

Nüfus Artış Hızı: %2.78 (2006)

Ortalama İnsan Ömrü: 64 yıl

Etnik Yapı: Güney Hindistanlılar, Sinhalalılar, Araplar. Genel olarak adalardan sadece 200 ka­darında yaşayan nüfus ataları Seylan ada­sından geldiği için Sinhali diye bilinen top­luluklar, Tamiller ve az sayıda Araplar’dan oluşur. Ülkede Hint-Avrupa ailesinden olan Divehi dilinin yanı sıra Arapça, Hint­çe ve İngilizce konuşulmaktadır. Halkının tamamı Şâfıî mezhebine mensup Sünnî Müslüman’dır.

Dil: Maldiv Dhivehi, İngilizce.

Din: Sünni Müslümanlar.

Coğrafî Durumu: Güney Asya’da, Hint Okyanusunda atol grubu, Hindistanın güneyinde yer alırlar. 3 15 Kuzey enlemi, 73 00 Doğu boylamındadır.

Arazi yapısı: Maldiv adaları çok sayıda mercan ada­ları topluluğudur. Adaların üstü basık ve yükseklikleri azdır. Ülkenin en yüksek noktası sadece 24 metredir. Ekvatoral iklim tipinin hâkim ol­duğu Maldivler’de sıcaklık yaz ve kış he­men hemen aynı kalır (30° C dolayların­da). Güney-batıdan esen musonlar mayıs-ağustos aylarında yağış getirir. Adalar, aralarında Hindistan cevizi ve ekmek ağaçlarının bulunduğu, tropik çalılıklardan oluşan gür bir bitki örtüsüne sa­hiptir.

Yönetim Şekli: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Siyasî Partiler: Millet meclisi sekizi cumhurbaşkanı ta­rafından belirlenen kırk sekiz üyeden oluşmaktadır.

Tarihi: Milâttan önce V. yüzyıldan itibaren yer­leşim yeri olduğu anlaşılan Maldivler, İs­lâm dönemine kadar Hinduizm ve özel­likle Budizm’in etkisinde kalmış ve bura­da birçok tapınak inşa edilmiştir. Maldivler’e İslâmiyet’in ne zaman girdiği hususu açık olmamakla birlikte daha ilk asırlar­da Müslüman tüccar ve denizciler vası­tasıyla bölgeye geldiği tahmin edilmek­tedir. İslâm’ın Maldivler’de geniş ölçüde yayılmaya başlaması (XII.) yüzyıldan itibaren olmuştur. Maldivler’e dair bir eser yazmış olan Kâdî Hasan Tâceddin’e (ö. 1139/1727) göre Maldivler’in Budist kralı, Tebriz’den gelen Şeyh Yûsuf Şemseddin et-Tebrîzî vasıtasıyla 12 Rebîülâ-hir 548 (7 Temmuz 1153) tarihinde Müslüman olmuş ve Muhammed el-Âdil Siri Bavanaditta Maha Radun adını almıştır. Ar­dından Sultan Muhammed el-Âdil’in faa­liyetleri neticesinde İslâmiyet bölgede ya­yılmaya başlamıştır. Maldivler’i 1343-1344 ve 1346 yıllarında ziyaret etmiş olan İbn Battûta ise adı geçen Budist kralın Mâliki mezhebine mensup Mağribli Ebü’l-Berekât el-Berberî vasıtasıyla Müslüman olup Ahmed ismini aldığını ve Ebü’i-Berekât tarafından yaptırılan camideki bir kitâbede bu hususun kaydedildiğini ifade et­mektedir. Bugün ge­nellikle bölgede İslâmiyet’in Şeyh Ebü’l-Berekât el-Berberî sayesinde yayıldığı ka­bul edilmekte ve O’nun Male’deki türbesi en çok ziyaret edilen yerler arasında bu­lunmaktadır.

Maldiv adalarında bir buçuk yıl süreyle kalan, burada evlenen ve kadı olarak ta­yin edilen İbn Battûta ‘dünyanın en ilginç yerlerinden biri’ şeklinde tanımladığı Maldivler’e geniş yer ayırmakta, halkının tamamının Müslüman olup dindar, halim selim ve dürüst olduğunu, adalarda bir­çok caminin bulunduğunu kaydetmekte, bölgenin örf ve âdetleri, ticarî gelenekleri, dönemin hükümdarı Hatice Sultan başta olmak üzere kadınları hakkında bilgi vermektedi. (XV.) yüzyılın Arap denizcisi İbn Mâcid ve onu takiben Süleyman b. Ahmed el-Mehrî de eserlerinde Maldivler’den bahsetmek­te ve özellikle denizciler için faydalı bilgi­ler vermektedir.

13. yüzyılda tamamen Müslüman olduğu anlaşılan Maldivler 965-981 (1558-1573) yıllan arasında Portekiz işgali altın­da kaldı. Portekizliler’le çarpışma esna­sında öldürülen (965/1558) Sultan Ali b. Abdurrahman "eş-Şehîd" unvanıyla Mal­div tarihine geçti. Adalar Portekiz kuv­vetleri kumandanı Adiri’nin yöneti­mine verildi. Maldiv Müslümanları, Por­tekiz işgaline karşı Muhammed el-Hatîb Takurufânu el-Utîmî ve kardeşleri Ali el-Hatîb ile Hasan el-Hatîb liderliğinde ol­dukça etkili bir direniş gösterdiler. Ali el-Hatîb bu mücadeleler sırasında şehid edildi. 981’de (1573) Portekizliler adalardan çıkarıldı ve Muhammed Takurufâ­nu sultan ilân edildi. Adaletli ve mer­hametli bir sultan olarak ‘el-Kebîr’ unva­nıyla anılan Muhammed Takurufânu ida­resinde (1573-1585) Maldivler en huzurlu dönemlerinden birini yaşadı. Ancak dinî ilimler sahasında bir süre önce, başlayan gerileme özellikle Portekizliler’in Maldivler’i istilâsı sırasında belirgin hale gelmiş ve adalarda yaygın olan Mâlikî mezhebini neredeyse öğretecek âlim kalmamıştı. Bu sırada Hadramut’ta Şafiî fıkhı tahsil eden Maldivli âlim Muhammed Cemâleddin el-Mahallî ülkesine dönünce Sultan Muhammed Takurufânu tarafından kadı tayin edildi. Onun gayretleriyle adalarda hukukî uygulamalarda Mâlikî mezhebi­nin yerini Şafiî mezhebi aldı ve halk ara­sında bu mezhep yayılmaya başladı.

Portekizliler 1034 (1625) yılında Mal­divler’e tekrar saldırdılarsa da Sultan Mu­hammed İmâdüddin( 1620-1648) tarafın­dan püskürtüldüler. Maidivler bazan et­raftan gelen diğer saldırılara da mâruz kaldı. Uzun süre tahtta kalan hükümdar­lardan biri olan ve eğitim, savunma ve ticaretin gelişmesine önem veren Sultan İbrahim İskender b. Muhammed döne­minde (1648-1687) Güney Hindistan’dan gelen korsanlar adalara baskın yaptılar, ancak Sultan İbrahim karşısında mağlûp oldular. 1166 (1752-53) yılında Malabarlılar Male’ye saldırdılar. Sultanlık sarayını tahrip ettikleri gibi Sultan Muhammed el-Mükerrem İmâdüddin’i adalardan sür­düler. Maldivliler, Gâzî Hasan İzzeddin ku­mandasında giriştikleri mücadele sonu­cunda Fransızlar’ın da yardımıyla Malabarlılar’ı ülkeden çıkarmayı başardılar.

17. yüzyılda Seylan’a hâkim olan Hol­landa’nın ve ardından 1796’da Seylan’ı ele geçiren İngiltere’nin himayesine giren Maldivler 1887’de İngiltere’nin himayesi­ni resmen kabul etti. 1932 yılında demok­ratik bir anayasa yürürlüğe girdiyse de sultanlık 1953’te Muhammed Emin Dîdî başkanlığında cumhuriyetin ilânına ka­dar devam etti. Aynı zamanda tarih ve biyografi gibi alanlarda birçok eser yaz­mış olan Cumhurbaşkanı Emin Dîdî’nin bir süre sonra devrilip öldürülmesinin ar­dından 1954’te tekrar sultanlığa dönül­dü. Temmuz 1965’te İngiltere’den tam bağımsız hale gelen Maldivler’de 1968 yı­lında yapılan referandumla cumhuriyet yeniden ilân edildi ve İbrahim Nasır cum­hurbaşkanı oldu. 1976 yılına kadar Gan adasındaki üssü kullanmaya devam eden İngilizler’in Maldiv topraklarından ayrıl­dıkları 29 Mart 1976 tarihi bağımsızlık günü ilân edildi. 1965’ten itibaren Birleş­miş Milletler üyesidir.

19. yüzyıl sonlarında Hindistan’dan gelen İsmâilî mezhebine mensup Bohrâlar, Maldivler’in dış ticare­tini uzun süre ellerinde tutmuşlarsa da 1950’li yıllardan sonra ülkeden çıkarılmışlardır.

İç Problemleri: Maldivler halkı arasında eski yerli kültürlerin de etkisiyle kötü ruhlar, cin. büyü ve nazar gibi inanç­lar yaygınlık kazanmış olup çeşitli sıkıntı ve ruhî hastalıklar için belirli bir ücret karşılığında "fandita" adı verilen kişilere başvurulmaktadır.

Dış Problemleri:

İslâmî Hareket: 1976 yılından beri de İslâm Konferansı Teşkilâtı üyesi olan Maldivlerde İslâm hukuk kuralları geçerli olup ülkede meskûn adalarda otuzdan fazlası Male’de olmak üzere bir­çok cami bulunmaktadır. (1)

Ekonomi: İhracat: 123 milyon $ (2004); İhracat ürünleri: Balık, giyim eşyaları; İhracat ortakları: ABD, İngiltere, Sri Lanka, Japonya
İthalat: 567 milyon $ (2004); İthalat ürünleri: Tüketim malları, yatırım malları, petrol ürünleri; İthalat ortakları: Singapur, Hindistan, Sri Lanka, Japonya, Kanada Maldivler’in ekonomik zenginliği balık­çılık ve turizme dayanır. Tarım toprakları çok az olduğundan pirinç gibi başlıca be­sin maddeleri dışarıdan alınır. Tarım ala­nında hindistan cevizi üretimi başta gelir. Yağından ve etli bölümünden besin ola­rak yararlanılan hindistan cevizinin kabu­ğunun liflerinden ip ve hasır yapılır. Eski­den gemi direklerini bağlamada kullanı­lan bu ipler Suudi Arabistan, Hindistan ve Çin’e satılırdı. Günümüzde ise eski önemini yitirmiştir. Sanayi etkinliği olarak balık konserveciliği dışında hazır giyim, tekne yapımı ve el sanatları dikkati çeker. Ula­şım sektöründe sadece deniz ulaşımın­dan söz edilebilir. Başşehir Male’de ulus­lararası bir havaalanı vardır. İhracatında donmuş orkinos balığı, konserve balık, kurutulmuş balık başta gelir. Bunlar en çok Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Tayland, Sri Lanka ve Japonya’ya satılır. Japonya ve Sri Lanka’nm öncelikli oldu­ğu ithalâtında çeşitli makineler, madenî yakıtlar, kimyasal maddeler ön sırayı alır.

Para birimi: Rufiyaa (MVR)

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 1.25 milyar $ (2002 )
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): 6 (2005 )
İş gücü: 88,000 (2000)
Dış borç tutarı: 304 milyon $ (2004)
Kişi Başına Düşen Millî Gelir:

Dış Ticaret:

Sanayi: Balık ürünleri, turizm, gemi ve yat yapımı, hindistancevizi ürünleri, giyim eşyaları, hasır, halat, el sanatları, mercan ve kum madenciliği
Endüstrinin büyüme oranı: %-0.9 (2004)
Enerji: Elektrik üretimi: 149.9 milyon kWh (2004); Elektrik tüketimi: 139.4 milyon kWh (2004); Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004); Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
Ulaşım: Demiryolları: 0 km; Su yolları: yok; Limanları: Gan, Male; Hava alanları: 5 (2006 verileri)

Sağlık: Ortalama çocuk sayısı: 4.9 çocuk/1 kadın (2006 tahmini)

Eğitim: Okuma yazma,15 yaş ve üzeri için veriler toplam nüfusta: %97.2 Maldivler’de Kur’an öğretimi veren geleneksel kurumların yanında Divehi di­linde veya İngilizce eğitim yapan okullar da bulunmaktadır.

Bağımsızlık günü: 26 Temmuz 1965 (İngiltere’den)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 26 Temmuz (1965)

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), C, CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi) OİC (İslam Konferansı Teşkilatı)