KATAR

Resmî Adı: Katar Devleti

Başkenti: Doha

Diğer Önemli Şehirleri: 7 ayrı belediyeye bölünmüştür. Bunlar: Ad Doha, Al Rayyan, Umm Salal, Al Khor, Al Wakrah, AlDaayen ve Al Shamal’dir.

Yüzölçümü: 11.571 km2.

Nüfusu: 1.699.435 (2010) Etnik Arap’ların dışında çoğu vatandaş çeşitli ülkelerden petrol sektöründe çalışmak için gelmiştir. Ülkede yabancı ülkelerden yaklaşık 1,5 milyona yakın işçi çalışmaktadır. Genellikle Filipinler, Nepal, Hindistan gibi ülkelerden insanlar bu ülkeye inşaat, sağlık, hizmet, enerji sektörlerinde çalışmak için gelirler.

Km2 Başına Düşen İnsan Sayısı:

Nüfus Artış Hızı: %2.5 (2006)
Ortalama İnsan Ömrü: 74 Yıl

Etnik Yapı: Katar halkı beyaz ırktandırlar. Ülkede komşu ülkelerden gelmiş Araplar, İranlılar ve Pakistanlılar ve Hindistanlılar da fazladır. Katar halkının %50’si Arap olup geri kalanı öteki ırklardandır.

Dil: Arapça resmî ve ana dildir. İngilizce ikinci bir ortak dildir.

Din: Katar vatandaşların tamamı İslam dinine mensuptur. Burada çalışmaya gelen diğer milletlere mensup insanlar farklı dinlere mensuptur.

Coğrafî Durumu: Arap Yarımadası’nın doğusunda bulunan Basra Körfezi’ne uzanır.  Kuzey-batıda Bahreyn, batı ve güneyde Suudi Arabistan ve doğuda Birleşik Arap Emirlikleri’yle çevrilidir.

Genellikle alçak düzlüklerden oluşan ülke kumla örtülüdür. Ülkenin güneyi ise çöllerle kaplıdır. İklim, kışlar ılık ve yağışlı, yazlar kurak ve sıcak geçer.

Yönetim Şekli: İslâm Hukukuna dayalı Emirlik.

Tarihi: Katar bölgesi ilk İslam’ı kabul eden ilk yörelerden biri olup Allah Rasûlü (s.a.v.)’in sahabeleri tarafından ve ikinci halife zamanında İslam beldesinin bir parçası olmuştur. Daha sonraki dönemlerde ise bu bölge Emevî ve Abbasî halifelerinin temsilcileri tarafından idare edilmiştir.

Deylemîler, Katar’da hüküm süren ilk İranlı sülaledir. Bu bölge üzerindeki İran egemenliği daha sonraları Selçuklular, Atabekler ve Timurlar vasıtasıyla 16. yüzyıla kadar devam etti ve 16. yüzyılda Portekizliler, İngilizler sömürgeci batılı devletlerin yerleşmesiyle İran’ın bölge üzerindeki egemenliği de son buldu ve bölge yeni gelişmelere tanık olundu.

Osmanlı, 1897’den itibaren Osmanlı-İn­giliz münasebetlerinde Kuveyt’in birinci plana çıkmasından istifade ile Katar böl­gesinde birtakım yeni idarî düzenlemeler yapmak istedi, fakat pek başarılı olama­dı. II. Meşrutiyet yıllarında dış politikada içine düşülen yalnızlıktan kurtulmak için 1910’da İngilizler’le başlatılan görüşme­lerde Katar’ın statüsü yeniden gündeme geldi. 29 Temmuz 1913’te Londra’da im­zalanan, ancak yürürlüğe girmeyen ant­laşmanın ilgili maddesinde Osmanlı Dev­leti Katar yarımadası üzerindeki bütün taleplerinden feragat etti, buranın Şeyh Câsim b. Sânî ve halefleri tarafından yö­netilmesi konusunda mutabakata varıl­dı. Ancak Şeyh Câsim’in ölmesi üzerine yerine oğlu Abdullah’ın tayin edilmesi yi­ne Osmanlı Devleti’nin muvafakatiyle ol­du. 1. Dünya Savaşı ile birlikte bölgedeki Osmanlı varlığı tamamen sona erdi.

I. Dünya Savaşı sırasında Basra körfe­zinde büyük etkinlik gösteren İngilizler, 3 Kasım 1916’da Katar Emîri Abdullah ile diğer Körfez şeyhleriyle yaptıklarına ben­zer bir himaye antlaşması imzaladılar. Bu tarihten bölgede petrolün bulunduğu 1940 yılına kadar milletlerarası politika­da gündeme gelmeyen Katar, komşuları Bahreyn ve Suudi Arabistan ile arasında çıkan bazı küçük anlaşmazlıkların dışın­da önemli bir olayla karşılaşmadı. İngilizlerin 1971’de bölgeyi terk etmesinden sonra bağımsızlığına kavuşan Katar (3 Eylül 1971) hemen arkasından Arap Birliği’ne ve Birleşmiş Milletlere üye oldu. 22 Şubat 1972’de Şeyh Halîfe b. Hamed bir darbe ile emirliği ele geçirdi. Devlet başkanlığının yanı sıra başbakanlık görev ve yetkilerini de elinde toplayan Şeyh Ha­lîfe, öncelikle bütün üyelerini kendi seçti­ği bir danışma meclisi kurarak bir anlam­da parlamenter rejime doğru bir adım at­tı. 1974’te ülkedeki petrol şirketlerinin tamamını denetimi altına aldı. Katar halen mutlak monarşi ile yöne­tilmekle birlikte Körfez ülkeleri arasında birtakım anayasal düzenlemelere giden ilk emirlik olarak dikkat çekmektedir. 1995 yılında Hamed b. Halîfe babasını iktidardan uzaklaştırıp yerine geçti.

İç Problemleri:

Dış Problemleri: Bahreyn’­le ilişkileri Havar adaları anlaşmazlığı se­bebiyle iyi gitmeyen Katar, 1991 Körfez Savaşı’nda Amerika Birleşik Devletleri’nin tarafını tuttu. Suudi Arabistan’la olan bazı sınır anlaşmazlıkları ise 20 Aralık 1992’de dostane bir çözüme kavuşturul­du.

İslâmî Hareket:

Ekonomi: Petrol rezervlerinin keşfedilmesinden önce Katar ekonomisi balıkçılık ve inci avcılığına bağlıydı. Ama 1940’larda petrol rezervlerinin keşfiyle ülkenin tüm ekonomisi değişime uğradı. Bu değişim yüksek yaşam standartları ve büyük ülkelerin vatandaşlarına sunduğu sosyal hizmetleri de beraberinde getirdi.

Ülke, dünyadaki en çok gaz rezervlerine sahip ülkeler arasındadır. Bu büyük etken ülke vatandaşlarının refah seviyesini en üst basamaklara taşımıştır. Ülkede hemen hemen hiçbir tüketim maddesi üretilmemekte, dışarıdan ithal edilmektedir. Fakat ülkedeki oldukça az olan vergi oranları ve enerjinin çok ucuz olması bu mallardaki fiyatı oldukça düşük tutması beklentisi doğursa da gıda benzeri tüketim malzemeleri ucuz değildir, ama elektrik ve elektronikte ucuzluk kendisini hissettirmektedir.

Para Birimi: Katar Riyali (QAR)

Kişi Başına Düşen Millî Gelir: 83.840 USD

Dış Ticaret: İhracat: 33.25 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: Petrol ürünleri %80, gübre, çelik
İhracat ortakları: Japonya %36.9, Güney Kore %19.4, Singapur %8.2 (2005)
İthalat: 12.36 milyar $ (2006)
İthalat ürünleri: Makine ve parça, gıda, kimyasallar
İthalat ortakları: Fransa %11.4, Japonya %10.4, ABD %10.3, Almanya %8.3, Suudi Arabistan %7.2, UK %6.9, İtalya %6.4, Güney Kore %5.5, BAE %4.8 (2005)

Sanayi: 1 tanesi karada 6’sı açık denizde olmak üzere toplam 7 adet doğalgaz üretim noktası vardır. Ülkenin körfeze bakan kısmında ras laffan denen bir endüstri şehri kurulmuştur.

Petrolün varlığı ülkede gübre ve çimento sanayisinin gelişmesine de katkıda bulunmuştur.

Enerji: Elektrik üretimi: 12.4 milyar kWh (2004)
Elektrik tüketimi: 11.53 milyar kWh (2004)

Ulaşım: Karayolları: 1,230 km (1996), Boru hatları: kondens 319 km; kondens/gaz 209 km; doğal gaz 1,024 km; likit petrol gazı 87 km; ham petrol 844 km (2006),
Limanları: Doha, Halul Adası, Umm Sa'id (Musay'id), Hava alanları: 5 (2006)
Helikopter alanları: 1 (2006)

Sağlık: Bütün sağlık hizmetleri ücretsizdir.

Eğitim: İlmi ve kültür açısından  Katar’ın tarihi bağımsızlığından biraz daha eskilere dayanmakta ve 1959 yılında ülkede hazırlanan yeni bir eğitim programı sayesinde ülke eğitiminde açılım yaşandı. Bilim seviyesinin yüksek olduğu bu ülkede halı hazırda 7 üniversite mevcut olup bu üniversitelerde genellikle Mısır, Suriye, Ürdün ve İngiliz kökenli hocalar eğitim vermekteler. Kültür alanında ise Kültür ve Sanat idaresi ülkenin kültürel faaliyetlerine yön verme sorumluluğunu üstlenip kültürel etkinlikler düzenlemektedir. Bu kuruluş ayrıca Katar’ın İslami ve Arap kimliğini bölgedeki kültürel konumunu tanıtmak için sürekli olarak muhtelif festivaller düzenlemektedir.

Milli Günü: 3 Eylül 1971

Üyesi Olduğu Uluslar arası Kuruluşlar: BM, İİT (İslâm İşbirliği Teşkilatı),  Arap Birliği.